Xalam

 

Xalam (czyt.: halam), zwane jest też małe ngoni. Konstrukcja instrumentu składa się z wyżłobionego podłużnego kawałka drewna kształtem przypominającego czółno lub kajak, na który naciągnięta jest skóra (kozia lub cielęca) tak by zasłaniała wycięte w drewnie wnętrze. Dawniej do naprężenia jej stosowano rzemienie, sznurki lub przytrzymywały ją wbite w korpus drewniane kołeczki. Obecnie skórę przytwierdza się trwale za pomocą gwoździ lub pinesek. W naciągniętej skórze wykonane są otwory, przez które przełożony jest kij na którego jednym końcu jest osadzony mostek na którym opierają się struny a w dalszej części skórzane rzemienie lub sznurek dzięki którym poprzez przesuwanie następuje naprężenie strun a więc ich strojenie. Zamiast rzemieni mogą też być zamontowane pokrętła podobne do tych które montuje się w skrzypcach lub metalowe gitarowe. Dawniej struny wykonywano z jelit obecnie stosuje się struny nylonowe lub wędkarskie żyłki. Xalam ma bardzo ciekawe brzmienie. Wspaniale komponuje się z muzyką graną na bębnach np: djembe oraz na balafonie. Jest małe tak więc poręczne w transporcie i cichsze od np. dużego Ngoni.

Zdjęcie z prawej strony ukazuje dwa pierścienie z czterech. Gdzie do każdego pierścienia przytwierdzona jest struna.

 [powrót]

Instrument posiada kilka wariantów strojenia. Jednym z nich jest wariant kiedy to xalam posiada zamontowane 4 struny.

d', g', c'', d''

Czasem też w instrumencie dodatkowo znajduje się struna z dźwiękiem c'. Zwiększa on możliwości melodyczne Xalam przy jednoczesnym zachowaniu podstawowego stroju. Podczas gry raczej nie zmienia się wysokości dźwięku  c'  w przeciwięstwie do dwóch sąsiednich (d' i g').

Ngoni w wersji z siedmioma strunami zawiera następujące dźwięki:
c', c'', d', g', d'', e'', f''

Mimo iż 4 struny stroi się w ustalony sposób to tylko w dwóch jest możliwość zmiany ich wysokości/brzmienia podczas gry podobnie jak to się ma w gitarze z tą jednak różnicą że kij jest gładki i nie ma progów. Ngoni może też mieć 7 strun (dostępne w galerii), wariant taki stanowi rozwinięcie instrumentu 4 strunowego. Warto pamiętać iż Ngoni mające pozornie tylko cztery struny w dłoniach doświadczonego muzyka daje ogromne możliwości, co można dostrzec wsłuchując się uważnie w liczne nagrania dostępne np. na kanale Youtube, np: https://youtu.be/KA0ErTCqUPo?list=PL0E3B059631F58A38&t=76

Klikając na poniższy link usłyszysz utwory zebrane w palylistę, w której zebrane zostały nagrania między innymi Bassekou Kouyate, znakomitego muzyka wykonującego rertuar na Ngoni/Xalam.  Życzę miłego słuchania.

https://www.youtube.com/watch?v=52zByNJ7KsA&list=PL0E3B059631F58A38

[powrót]

Tworzę też ngoni w wersji dla osób lewo ręcznych. W takiej sytuacji struny są zamontowane tak że osoba grająca trzyma gryf prawą ręką i tą ręką zmienia dźwięk strun. A lewą ręką wzbudza struny. W tym układzie dźwięk najniższy jest u góry a najwyższe zaczynają się od dołu.

Poniżej zdjęcie xalam wykonanego na zamówienie w wariancie dla osoby lewo ręcznej.

Rezonatory tworzę zarówno z drewna jak i kompozytowe. I tu właściwie trudno wskazać które są lepsze. Kompozyt ma tą zaletę że jest bardzo wytrzymały a i ma ciekawe właściwości akustyczne. Zapewne w przyszłości pokuszę się o testy i szczegółowy opis spostrzeżeń.

Z myślą o wszystkich tych, którzy nie stosują produktów pochodzenia zwierzęcego a zatem chcieli by mieć instrument na którym membraną nie jest naciągnięta skóra ze zwięrzęcia, tworzę instrumenty gdzie skóra zastąpiona jest syntetycznym materiałem. Nadmienię tu że nie jest to ani guma ani plastik lecz mieszanka czegoś co znakomicie spełnia swą funkcę i zastępuje skórę. Membrana jest odpowiednio wytrzymała, sprężysta i trwała.

 [powrót]